Alpha Lipoic acid là gì?
Alpha Lipoic acid hay viết tắt là ALA là là một thành phần lưu huỳnh hữu cơ được tạo ra từ thực vật, động vật và con người, có nguồn gốc từ acid caprylic, có tác dụng chống oxy hóa. Alpha Lipoic acid được tổng hợp trong ty thể và đóng vai trò như một chất đồng yếu tố, có khả năng hỗ trợ chất dinh dưỡng được phân hủy nhờ enzym.
Alpha Lipoic acid được tìm thấy lần đầu vào năm 1948 bởi Irwin Gunsalus-một nhà enzyme học của đại học Illinois và được nhà hóa sinh học của Đại học Texas, ông J. Lester Reed mô tả đặc trưng vào năm 1951. Nhưng chỉ những năm gần đây, Alpha Lipoic acid mới được nghiên cứu và ứng dụng trong ngành y dược học chăm sóc sắc đẹp và sức khỏe của con người.
Cơ thể có thể tự sản xuất Alpha Lipoic acid và Alpha Lipoic acid cũng được bổ sung qua nhiều loại thực phẩm. Alpha Lipoic acid có tính chất hòa tan trong chất béo và nước vì vậy nó có khả năng di chuyển đến tất cả bộ phận trong cơ thể và xâm nhập tốt vào một số phần nhất định của tế bào mà nhiều chất chống oxy hóa khác không có khả năng này.
Tác dụng của Alpha Lipoic acid
Tác dụng chống oxy hóa
Alpha Lipoic acid được biết đến nhiều nhất với đặc tính chống oxy hóa hiệu quả. Ở dạng khử, dihydrolipoate tạo ra các phản ứng trung hòa với ROS như các nhóm gốc oxy nhóm đơn, gốc superoxide, các gốc hydroxyl. Nhờ vậy, nó có tác dụng rất tốt trong điều trị một số bệnh liên quan đến stress oxy hóa như chấn thương do phóng xạ, thiếu máu cục bộ gây tái tưới máu.
Tác dụng trên hệ thần kinh cho bệnh tiểu đường
Alpha Lipoic acid có tác dụng điều trị bệnh thần kinh do bệnh tiểu đường gây ra. Tác dụng này của Alpha Lipoic acid có được là do nó gây tăng sự giãn mạch phụ thuộc vào nội mô qua các chất trung gian NO, nhờ đó vi tuần hoàn ở bệnh nhân bị bệnh đa dây thần kinh được cải thiện. Ngoái ra, Alpha Lipoic acid có khả năng ngăn chặn quá trình sản xuất một cytokine tiền viêm trong cơ thể là prostaglandin E-2 một cách đáng kể.Các thử nghiệm lâm sàng kiểm tra cho thấy việc bổ sung axit alpha-lipoic cho bệnh bệnh nhân bị bệnh thận, , bệnh cơ tim, bệnh thần kinh do tiểu đường và rối loạn cương dương cho thấy Alpha Lipoic acid đem lại kết quả khả quan, đặc biệt là cải thiện cơn đau trong bệnh lý thần kinh, giảm dimethylarginine không đối xứng trong bệnh thận và cải thiện khả năng dao động và độ nhạy tương phản trong bệnh võng mạc. Trong bệnh cơ tim đái tháo đường (DCM), ALA cung cấp sự bảo vệ thông qua việc ức chế kích hoạt NF-kB, giảm phối tử fas và giảm ma trận metallicoproteinase-2.
Tác dụng bài tiết kim loại nặng
Ngoài ra Alpha Lipoic acid có đặc tính thải sắt rất tốt. Các nhóm thiol trong công thức cấu tạo của Alpha Lipoic acid là thành phần chịu trách nhiệm này. Alpha Lipoic acid gây tăng mức độ glutathione bên trong tế bào nhờ đó nó giúp tăng bài tiết các kim loại độc hại trong cơ thể. Alpha Lipoic acid ưu tiên liên kết với các kim loại như Pb, Cu, Zn và tạo phức với Fe, Hg, Zn, Cu, Pb.
Cho đến nay, có nhiều nghiên cứu đã chứng minh lợi ích của Alpha Lipoic acid trong nhiều tình trạng khác nhau như bệnh gan, HIV/AIDS, giảm cân. Theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Alpha Lipoic acid an toàn và hiệu quả đồng thời cũng đầy hứa hẹn trong ứng dụng có thể được khám phá trong các nghiên cứu ở tương lai.
Ngoài ra, Alpha Lipoic acid có thể tái tạo các chất chống oxy hóa khác như vitamin E, vitamin C, Coenzyme Q10 và glutathione và thường được biết đến như một chất chống oxy hóa phổ quát.
Tác dụng cho hệ tim mạch
Alpha Lipoic acid đã được chứng minh có tác dụng giảm 40% cholesterol giúp bảo vệ thành mạch khỏi các yếu tố gây bệnh như gốc tự do.
Cơ chế tác dụng của Alpha Lipoic acid
Các phản ứng hóa học của Alpha Lipoic acid được quyết định bởi vòng dithiolane trong công thức cấu tạo của nó. Alpha Lipoic acid có 2 dạng là axit dihydrolipoic khử (DHLA) và axit lipoic oxy hóa (LA). Cả hai dạng này đều có khả năng giúp loại bỏ các loại oxy phản ứng (ROS). Axit dihydrolipoic khử (DHLA) là một chất có tác dụng chống oxy hóa mạnh và có thể tạo ra các phản ứng trung hòa các gốc tự do gây bệnh mà không trở thành các gốc tự do trong quá trình này. ALA cũng có khả năng tăng tái tạo các yếu tố chống oxy hóa khác như vitamin E, vitamin C sau đó làm tăng quá trình tổng hợp các glutathione.
Đường dùng và liều dùng của Alpha Lipoic acid
Hiện nay Alpha Lipoic acid được bổ sung vào cơ thể theo 2 con đường là đường uống và đường tiêm tĩnh mạch. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng Alpha Lipoic acid có nhiều đặc tính trị liệu cho 1 số tình trạng như bệnh lý thần kinh, đái tháo đường tuýp 1,2 và tổn thương do thiếu máu cục bộ.
Đường uống: các nghiên cứu cho thấy việc dùng 300mg Alpha Lipoic acid qua đường uống hàng ngày đều đặn trong 3 tháng liên tục giúp duy trì và cải thiện thị lực cho những đối tượng bệnh nhân bị đái tháo đường tuýp 1,2.
Đường tiêm tĩnh mạch: khi dùng 600mg Alpha Lipoic acid theo đường tiêm tĩnh mạch hàng ngày cho thấy tình trạng và triệu chứng của bệnh thần kinh được cải thiện một cách tích cực và cải thiện các thiếu hụt do bệnh lý thần kinh gây ra.
Tác dụng phụ của Alpha Lipoic acid
Alpha Lipoic acid là một chất bổ sung an toàn mà không gây các tác dụng phụ nào. Alpha Lipoic acid khi dùng cho người trưởng thành có thể dùng lên tới 2400mg Alpha Lipoic acid mà không gặp các biểu hiện nào của tác dụng phụ tuy nhiên không nên dùng Alpha Lipoic acid liều cao vì nó cũng không mang lại thêm lợi ích nào. Một số ít bệnh nhân bị dị ứng với Alpha Lipoic acid có thể gặp các biểu hiện như buồn nôn, phát ban và nôn.
Vào năm 1996, một nghiên cứu đã được tiến hành về Alpha Lipoic acid trên 6 con khỉ rhesus cho thấy liều gây chết quá mức ở các loại linh trường sẽ gây hoại tử gan. 3 trong số 6 con khỉ được dùng 90-100 mg/kg Alpha Lipoic acid theo đường tiêm tĩnh mạch có các biểu hiện hoại tử lớn ở các cơ lớn ở đùi, tim, gan và thận. Kết quả này khiến các nhà nghiên cứu cho rằng Alpha Lipoic acid tiêm theo đường tĩnh mạch với liều đặc biệt cao có thể gây các triệu chứng tương tự.
Chống chỉ định
Cho đến nay có rất ít nghiên cứu về chống chỉ định trong việc dùng Alpha Lipoic acid, tuy nhiên bệnh nhân nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng Alpha Lipoic acid nếu gặp các trường hợp sau đây:
-Bệnh gan.
-Uống nhiều rượu.
-Bệnh tiểu đường.
-Rối loạn tuyến giáp.
-Thiếu thiamine.
Không có bất kỳ chống chỉ định nào của Alpha Lipoic acid cho phụ nữ có thai và trẻ sơ sinh.
Thận trọng khi dùng Alpha Lipoic acid
Mặc dù nhiễm độc Alpha Lipoic acid là cực kì hiếm nhưng cần theo dõi chặt chẽ việc dùng Alpha Lipoic acid đối với trẻ em vì hầu hết các trường hợp nhiễm độc Alpha Lipoic acid đã được báo cáo là do trẻ em vô tình ăn phải Alpha Lipoic acid. Ngoài ra một số trường hợp ngộ độc Alpha Lipoic acid đã được báo cáo là có ý định tự tử, vì vậy cần theo dõi quá trình dùng Alpha Lipoic acid cho người có vấn đề tâm lý hay người cố gắng tự tử. Nếu bệnh nhân bị ngộ độc Alpha Lipoic acid cấp tính thì nên được đưa đi viện cấp cứu, các biểu hiện của ngộ độc thường là các biểu hiện ảnh hưởng trên thần kinh, nhịp tim nhanh, đảo ngược sóng T trong điện tâm đồ, nhiễm toan chuyển hóa. Nếu dùng Alpha Lipoic acid liều cao thì cần được theo dõi thường xuyên. Các giá trị thử nghiệm cho thấy liều lượng an toàn ở chó là 400-500mg/kg, ở mèo là 30mg/kg và chuột là 500mg/mg. Không có chỉ số điều trị được thiết lập của ALA ở người.
Nguồn tham khảo
- Thư viện Y học quốc gia, Alpha-Lipoic Acid, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Truy cập ngày 10/04/2023.
- Sarah Jeffrey, Punitha Isaac Samraj (2021), The Role of Alpha-lipoic Acid Supplementation in the Prevention of Diabetes Complications: A Comprehensive Review of Clinical Trials, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Truy cập ngày 10/04/2023.
